De meest gangbare manier om Nederlander te zijn, wordt behandeld in Hoofdstuk 2, Artikel 3 van de Rijkswet op het Nederlanderschap (RWN). Vanaf 1 januari 1985 is een kind met tenminste één Nederlandse ouder bij geboorte ook van rechtswege direct bij geboorte Nederlander.
De plaats van geboorte speelt daarbij geen rol. Het Nederlanderschap volgt het afstammingsprincipe (ius sanguinis, Latijn: “recht van het bloed”).
Als de Nederlandse ouder vóór de geboorte komt te overlijden, dan is, en blijft, het kind bij geboorte Nederlands.
Daarnaast zijn er andere situaties waarbij kinderen bij geboorte Nederlander zijn, zoals vondelingen en derde-generatie-vreemdelingen woonachtig in Nederland. Erkenning van de ongeboren vrucht moet vóór de geboorte plaatsvinden.
Na de geboorte zijn er voor kinderen nog andere mogelijkheden om de Nederlandse nationaliteit te krijgen, namelijk door:
- het ouderschap gerechtelijk te laten vaststellen
- erkenning
- wettiging
- adoptie, en
- het delen in verlening (naturalisatie)/optie van de ouder.
Maar dit is na de geboorte, wat betekent dat het kind tussen de geboorte en dat moment geen Nederlander is. Wij kijken hier op andere pagina’s verder naar.
Verwarring!
Nederlanders die al lang geleden geëmigreerd zijn, veroorzaken zelf soms ongewilde en goedbedoelde verwarring. Immers, zij hadden destijds met een oudere wetgeving te maken. Of waren soms zelf door de overheid verkeerd geïnformeerd. Men hoort soms een verklaring, “dat zit zo…”, “dat mag!”, “dat mag niet!”, etc, terwijl de situatie voor de andere persoon anders is. Er zijn zo veel verkeerde veronderstellingen die rondgaan.
Verwarring en onjuistheid 1
Men denkt soms dat een kind niet Nederlands is of geen recht heeft op een Nederlands paspoort omdat één van de ouders een andere nationaliteit heeft, of omdat de ouder in het buitenland woont. De huidige wetgeving is echter heel duidelijk dat slechts één ouder Nederlands hoeft te zijn (“Nederlander van rechtswege”). Ook als die Nederlandse ouder twee of meerdere nationaliteiten heeft, maakt dat geen verschil, zolang men maar Nederlander is.
Verwarring en onjuistheid 2
Ook denkt men soms dat kinderen bij meerderjarigheid moeten kiezen voor de ene of andere nationaliteit. Voor de Nederlandse wetgeving is dat niet (meer) nodig. Eventueel kan de wetgeving van het ándere land hierom vragen. Vergeet niet dat U (het kind) met de wetgeving van beide (of meerdere) landen te maken krijgt wanneer er sprake is van ook andere nationaliteiten, en dat deze wetgevingen soms kunnen ‘botsen’.
Verwarring en onjuistheid 3
De communicatievaardigheden van overheid, gemeente en ambassadepersoneel creëren soms verwarring. Zo denken mensen soms dat het kind geen Nederlander is als een paspoortaanvraag niet behandeld wordt (de aanvraag wordt bij de balie niet geaccepteerd) of afgewezen wordt. Dit kan het geval zijn, maar het hoeft niet altijd zo te zijn.
Verwarring ontstaat vaak omdat het kind soms ook een andere nationaliteit heeft en dit in gedachte gekoppeld wordt aan de weigering van de ambtenaar om een Nederlands paspoort af te staan. Het kan echter zijn dat alleen de pasfoto niet voldeed aan de eisen, of dat niet alle bewijsstukken zijn aangeleverd. Dit betekent niet vanzelfsprekend dat Uw kind geen Nederlander is.
Zelfs als U een brief ontvangt of een gesprek hebt waarin wordt verteld dat U niet bewezen heeft dat Uw kind Nederlander is, betekent dat niet automatisch dat Uw kind geen Nederlander is. Vergeet niet dat de nationaliteit een status is. Het hebben van een paspoort maakt daar weinig verschil in (zie notitie hieronder). Uw kind is Nederlander of is geen Nederlander, met of zonder papiertje. U heeft echter niet kunnen bewijzen dat Uw kind Nederlander is. Veel ambassades en consulaten zullen U dan ook proberen bij te staan om de juiste documentatie en bewijzen te verzamelen en overleggen. Meestal bestaat de hulp enkel uit advies over wat U moet doen en waar U de documentatie kunt verkrijgen. Maar helaas horen we nog steeds veel berichten over botte reacties en alleen ‘nee’ als antwoord. Helaas worden ambassades hedendaags geïnstrueerd om geen adviezen te geven. Dit kan inhouden dat men U enkel zal verwijzen naar de overheidsinformatie.
Het is aan U om de bewijzen te verzamelen en te overleggen bij de ambassade of gemeente.
De Nederlandse wetgeving creëert via de zogenaamde 10-jarenklok (RWN Art 15 lid 1c) wel een gevaar dat de verwarring uiteindelijk een feit wordt.
Stel dat U door het antwoord ‘nee’ zich erbij neerlegt en verder niets doet, dan kan Uw kind met ook een andere nationaliteit en woonachtig buiten Nederland (inclusief Bonaire, Sint-Eustatius en Saba), Aruba, Curaçao, Sint-Maarten of een andere lidstaat van de EU bij volwassenheid (18) na 10 jaar (28) automatisch de Nederlandse nationaliteit verliezen. Uw volwassen kind voldeed in dat geval namelijk niet aan Art 15 lid 4, Simpeler gezegd: wie met dubbele nationaliteit buiten de EU woont, en langer dan 10 jaar het Nederlandse paspoort niet verlengt, verliest dan het Nederlanderschap (automatisch, zonder waarschuwing, zonder recht op beroep). Het is alsof de wetgever redeneert dat wanneer U zolang het paspoort niet wilt verlengen, U “dus” het Nederlanderschap op wilt geven.
Helaas zien wij deze situatie vaak voorkomen bij Nederlandse gezinnen die langdurig in het buitenland verblijven.
Verlies van nationaliteit na geboorte (kinderen)
Kinderen kunnen ook in sommige situaties hun Nederlandse nationaliteit verliezen. Mochten beide ouders een andere nationaliteit aannemen en hierdoor hun Nederlandse nationaliteit verliezen, dan delen doorgaands (niet altijd) ook kinderen in dit verlies. Als ten minste één ouder Nederlander blijft, dan blijven de kinderen ook Nederlander. Voor meer info zie pagina 7 “Mogelijk automatisch verlies Nederlandse nationaliteit”.
Eerste aanvraag paspoort of verklaring van Nederlanderschap
Ten eerste, gefeliciteerd! Wij nemen aan dat U recentelijk ouder bent geworden.
Wij adviseren om niet al te lang na de geboorte een eerste aanvraag voor een paspoort, Nederlandse identiteitskaart of Verklaring van Nederlanderschap in te dienen en niet pas jaren later. Het hoeft niet meteen, het kan inderdaad wel jaren later, maar het verzamelen van de bewijsstukken/documentatie kan dan veel moeilijker en/of duurder zijn.
Wacht niet te lang. Heeft Uw kind ook een andere nationaliteit en is hij/zij woonachtig buiten Nederland (inclusief Bonaire, Sint-Eustatius en Saba), Aruba, Curaçao, Sint-Maarten of in een andere lidstaat van de EU, dan bestaat er het gevaar van automatisch verlies van de Nederlandse nationaliteit, 10 jaar (d.w.z. 28 jaar) na bereiken van de volwassenheid (18 jaar).
Zoals eerder vermeld, helaas horen wij nog steeds veel gevallen van gezinnen die weer terug willen, maar waarvan de nu volwassen kinderen geen Nederlander meer zijn.
Paspoort, Nederlandse identiteitskaart of Verklaring van Nederlanderschap?
Aan U de keuze. Hier onze gedachtes hierover:
Nederlands paspoort
Het paspoort is een reisdocument dat door andere landen geaccepteerd wordt. Als buitenlander woonachtig in Uw gastland is het waarschijnlijk een vereiste dat uw kind een eigen paspoort heeft. Maar er zijn landen waar dit niet altijd noodzakelijk is om in het land te blijven, bijvoorbeeld met Permanent Residency in Australië of in de Verenigde Staten. Daarnaast kunnen kinderen met meerdere nationaliteiten op hun andere nationaliteit en paspoort reizen. Het is echter goed dat de overheid de nationaliteit van Uw kind na de geboorte bevestigt, zodat hier in de toekomst geen misverstand over kan ontstaan. Uiteindelijk blijft een geldig paspoort het meest geaccepteerde bewijs van het Nederlanderschap.
Voordelen
- Het voordeel van een paspoort is dat dit een internationaal erkend reis- en identiteitsdocument is.
- Het voordeel van een paspoort is dat de afgifte langdurig centraal geregistreerd wordt. Bij verlies zoekt men de makkelijker gegevens op.
- Het voordeel van een paspoort is dat je nationaliteit bevestigd wordt en dat Nederlandse gemeentes en ambassades dit in de toekomst via het centraal systeem kunnen verifiëren.
- Het voordeel van een paspoort is dat het 10 jaar geldig is voor volwassenen en 5 jaar voor kinderen onder 18 jaar.
- Het voordeel van een paspoort is dat als U een Burgerservice Nummer (BSN) heeft, het BSN voorin Uw paspoort staat (uitgifte voor 2014), of op de achterkant van de houderpagina (uitgifte na 2014).
- Het voordeel van een paspoort is dat als U buiten NL (inclusief Bonaire, Sint-Eustatius en Saba), Aruba, Curaçao, Sint-Maarten of een andere lidstaat van de EU woonachtig bent en een andere nationaliteit naast de Nederlandse hebt, je rekening moet houden met de “10-jaarklok”. De regel is dat binnen de termijn van 10 jaar een nieuw paspoort (of Nederlandse identiteitskaart of Verklaring van Nederlanderschap) moet zijn verstrekt; alleen de aanvraag daartoe is dus niet voldoende. Na het verstrijken van het document gaat een nieuwe periode van 10 jaar in.
- Het voordeel van een paspoort is dat iedereen zijn eigen paspoort heeft. Sinds 21 september 2009 worden kinderen niet meer bijgeschreven in het paspoort van hun ouder(s) en moeten een eigen paspoort hebben.
Nadelen
- Het nadeel van een paspoort is dat U hiervoor naar de ambassade of consulaat moet reizen. Kinderen moeten ook aanwezig zijn bij hun aanvraag.
- Het nadeel van een paspoort is dat veel consulaire posten geen paspoortaanvragen meer aannemen.
- Het nadeel van een paspoort is de hogere kosten (inclusief eventuele reiskosten etc.).
Nederlandse identiteitskaart
Voordelen
- Het voordeel van een nationale identiteitskaart is dat deze 10 jaar geldig is.
- Het voordeel van een nationale identiteitskaart is dat deze bevestigt dat U Nederlander bent op de dag waarop de kaart wordt verstrekt. Uw Nederlandse nationaliteit staat duidelijk vermeld op de identiteitskaart.
- Het voordeel van een nationale identiteitskaart is dat de kaart als reisdocument geldig is voor alle EU-landen, EER-landen, Andorra, Monaco, San Marino, Turkije en Zwitserland.
- Het voordeel van een nationale identiteitskaart is dat de afgifte langdurig centraal geregistreerd wordt. Bij verlies zoekt men de vorige gegevens op.
- Het voordeel van een nationale identiteitskaart is dat Uw nationaliteit bevestigd wordt en dat Nederlandse gemeentes en ambassades dit in de toekomst via het centraal systeem kunnen verifiëren.
- Het voordeel van een nationale identiteitskaart is dat als U een Burgerservice Nummer (BSN) heeft, het BSN op de achterkant van de identiteitskaart vermeld staat.
- Het voordeel van een Nederlandse identiteitskaart is dat als U buiten NL (inclusief Bonaire, Sint-Eustatius en Saba), Aruba, Curaçao, Sint-Maarten of een andere lidstaat van de EU woonachtig bent en een andere nationaliteit naast de Nederlandse hebt, U rekening moet houden met de “10-jaren klok”. De regel is dat binnen de termijn van 10 jaar een nieuwe Nederlandse identiteitskaart (of paspoort of Verklaring van Nederlanderschap) moet zijn verstrekt; alleen de aanvraag daartoe is dus niet voldoende. Na het ontvangen van het document gaat een nieuwe periode van 10 jaar in.
Nadelen
- Het nadeel van een nationale identiteitskaart is dat U hiervoor naar de ambassade of consulaat moet reizen. Kinderen moeten ook aanwezig zijn bij hun aanvraag.
- Het nadeel van een paspoort is dat veel consulaire posten geen aanvragen voor een nationale identiteitskaart meer aannemen.
- Het nadeel van een nationale identiteitskaart is de hogere kosten (inclusief eventuele reiskosten etc.).
- Het nadeel van een nationale identiteitskaart is dat veel landen in de wereld (buiten de EU) deze niet als voldoende bewijs van nationaliteit of reisdocument erkennen.
Verklaring van Nederlanderschap
Ook “Bewijs van Nederlanderschap” genoemd.
Voordelen
- Het voordeel van een Verklaring van Nederlanderschap is dat deze bevestigt dat U de Nederlandse nationaliteit heeft.
- Het voordeel van een Verklaring van Nederlanderschap is dat deze meestal per post aangevraagd kan worden en dat U meestal niet persoonlijk naar de ambassade of het consulaat hoeft te gaan.
- Het voordeel van een Verklaring van Nederlanderschap is dat de kosten lager zijn dan voor een paspoort en/of Nederlandse identiteitskaart.
- Het voordeel van een Verklaring van Nederlanderschap is dat deze 10 jaar geldig is.
- Het voordeel van een Verklaring van Nederlanderschap is dat als U buiten NL (inclusief Bonaire, Sint-Eustatius en Saba), Aruba, Curaçao, Sint-Maarten of een andere lidstaat van de EU woonachtig bent en een andere nationaliteit naast de Nederlandse heeft, rekening moet houden met de “10-jaarklok”. De regel is dat binnen de termijn van 10 jaar een nieuwe Verklaring van Nederlanderschap (of paspoort of Nederlandse identiteitskaart) moet zijn verstrekt; alleen de aanvraag daartoe is dus niet voldoende. Na het ontvangen van het document gaat een nieuwe periode van 10 jaar in.
Nadelen
- Het nadeel van een Verklaring van Nederlanderschap is dat het een A4-papiertje is, dat kwetsbaarder is dan een paspoort (honden, katten, kinderen, koffie enz.).
- Het nadeel van een Verklaring van Nederlanderschap is dat de afgifte in de lokale administratie voor drie/vier jaar wordt bewaard. De administratie kan daarna opgeruimd/vernietigd worden en kan dus niet meer ingekeken worden in het geval van verlies van je A4’tje.
- Het nadeel van een Verklaring van Nederlanderschap is dat het geen identiteits- of reisdocument is en meestal alleen door Nederlandse instanties geaccepteerd wordt.
- Het nadeel van een Verklaring van Nederlanderschap is dat in de post verloren kan gaan.
Wat moet U eventueel overleggen?
Voor alle drie documenten moet U dezelfde bewijsstukken overleggen. Na afweging van de voor- en nadelen adviseren wij een paspoort of identiteitskaart.
Zoek de informatie voor de paspoortaanvraag procedure op de officiële website van de Rijksoverheid “Nederlander Wereldwijd” of bij de betreffende ambassade.
We geven hieronder advies, maar het is zaak dat U de vereisten bij de ambassade of een advocaat opzoekt of navraagt, omdat sommige documenten en bewijsstukken in bepaalde landen niet te krijgen zijn.
Waar naar gevraagd kan worden:
- Aanvraagformulier;
- Pasfoto’s (let op specifieke NL-vereisten die niet elke lokale fotograaf weet) Link Hier;
- Geboorteakte van Uw kind;
- De identiteitsbewijzen van de ouders (paspoorten etc.);
- Andere identiteitsbewijzen (ook buitenlandse);
- Toestemming van beide ouders of voogd; en
- Overlijdensakte van ouder (indien van toepassing);
- Bewijs van Nederlanderschap van beide of tenminste een ouder:
- Woont U in het buitenland, dan kunt U aantonen niet die nationaliteit te hebben aangenomen door Uw visum of verblijfsvergunning te tonen, zie hieronder. Mogelijk vraagt men om een verklaring van de immigratie-autoriteit van het land waar Uw woont.
- Heeft U ook een andere nationaliteit, dan moet U aantonen dat U (nog) Nederlands was op de dag van geboorte van Uw kind. Dit betekent dat als U voldeed aan de huwelijksuitzondering (Art 15 lid 2c) U niet gescheiden was. In sommige landen kan men een plaatselijk uittreksel krijgen waaruit dit blijkt, maar in vele landen is dit uiterst moeilijk, zo niet onmogelijk. Vraagt de ambassade hier niet zelf om dan is het aan U om ervoor te kiezen de ambassade hier aan te herinneren.
- Huwelijksakte of bewijs van geregistreerd partnerschap (door NL geaccepteerd).
- Echtscheidingsakte en/of voogdijschap;
- Naamswijziging (Nederlands en/of buitenlands);
- Bewijs van legaal verblijf in het land. Verblijft U illegaal, vraag dan om advies en hulp want dat zult U zeker nodig hebben;
- Overige bewijsstukken waaruit de nationaliteit blijkt van Uw kind en U zelf, of zelfs Uw ouders (zeldzaam).
Sommige (buitenlandse) documenten worden niet geaccepteerd als ze ouder zijn dan zes maanden of een jaar. De ambassade kan U hier verder over informeren.
Niet-Nederlandse documenten moeten vaak (niet altijd) vertaald en gelegaliseerd (apostille) worden. Zijn de buitenlandse documenten in het Engels, Duits of Frans opgesteld, dan is een vertaling niet nodig.
Binnen de EU is legalisatie/apostille sinds februari 2019 meestal niet meer nodig. De ambassade kan U hier verder over informeren.
Aan te raden! Buitenlandse akte in een Nederlandse akte omzetten
U hebt net al deze documenten verzameld en Uw kind heeft een paspoort, Nederlandse identiteitskaart of Verklaring van Nederlanderschap gekregen. Het is nu een goed moment om uw buitenlandse aktes (geboorte-, huwelijks-, partnerschaps- of overlijdensakte) in een Nederlandse akte te laten omzetten/registreren. Dit kan in de (verre) toekomst handig zijn, bijvoorbeeld als Uw kind in de toekomst in Nederland wil trouwen en een afschrift van de geboorteakte nodig heeft.
U kunt de buitenlandse aktes bij de Afdeling Landelijke Taken in Den Haag laten opnemen.
Voorwaarden
- Degene over wie de akte gaat, moet Nederlander zijn (geweest) of een Nederlandse verblijfsvergunning hebben.
- De buitenlandse akte moet volgens de plaatselijke voorschriften door een bevoegde instantie zijn opgemaakt en afgegeven. Dit mag geen Nederlandse ambassade of consulaat zijn.
- Voor bepaalde buitenlandse documenten, waaronder akten, is een legalisatie nodig. Op nederlandwereldwijd.nl lees je welke legalisatieregels voor Uw document(en) van toepassing zijn.
- Akten moeten opgemaakt zijn in het Nederlands, Engels, Frans of Duits. Bij andere talen is een beëdigde vertaling in een van deze talen nodig.
Voldoet U aan de voorwaarden en heeft U de vereiste documenten? Doe dan een verzoek tot inschrijving van Uw buitenlandse akte(s). Dit kan alleen digitaal. U kunt niet met documenten aan de balie langskomen om ze te laten omzetten. Als U een Burgerservicenummer (BSN) heeft, houdt dit dan bij de hand.
Buitenlandse aktes via een andere gemeente laten inschrijven.
Mocht U naar Nederland verhuizen dan kunt U bij Uw gemeente zo ook bepaalde buitenlandse aktes laten inschrijven. Dit kan enkel nadat U als woonachtig bent ingeschreven. De betreffende gemeente kan U verder adviseren over wat zij van U nodig hebben met betrekking tot eventuele vertalingen en legalisaties. Let ook op, en vraag na, of Uw akte geaccepteerd zal worden met betrekking tot datum van afgifte en legalisatie, etc.
